Danas je Trapavi petak, prvi petak po Vaskrsu, koji se još zove i Beli, Blagi ili Trapavi petak, odnosno petak kada se ne posti, što je i razumljivo, jer mu je prethodio najduži i najstroži post u godini.
 |
| jools_sh / Pixabay |
Za ovaj petak, koji se još naziva i Svetli petak, po Srbiji i Bosni je rašireniji naziv Istočni petak. Naziv mu je nastao od reči istočnik, što znači: izvor, jer je bilo u običaju da se, rano zorom, odlazi na izvore i kladence, gde se obredno, radi zdravlja, umivalo. Ova okupljanja su prerastala u svetkovinu koja se, uz obed, tu provodila celog dana.
Među opisima svetkovanja Istočnog petka naročito je upečatljiv opis Brkailije Kasabalije, objavljen u listu "Karaić" 1903. godine, gde se kaže da je početkom ovog veka pravoslavna čeljad iz Sarajeva ovoga dana odlazila na istok, na Bembašu, i umivala se na izvoru Pjenkovac, verujući da je to dobro radi zdravlja, jer je toga dana i Bogorodica izmivala Hristu rane.
Nakon umivanja se odlazilo na Borak, osojnu stranu podno Trebevića gde se ručavalo i ostajalo u druženju i vedrom raspoloženju celi dan.
Današnji praznik, kao slavu, proslavljale su ponegde mehandžije. U Popovom polju žene na taj dan ne rade teže poslove. Ponegde se ovaj pranik proslavlja i kao seoska slava, kada je običaj da se kolje jagnje.
Istočni petak je posvećen proslavljanju Presvete Bogorodice koja se na taj dan u bogosluženju naziva Živonosni istočnik. Uspostavljanje ovog praznika desilo se u hramu pored jednog izvora nedaleko od Carigrada, koji se zvao “Živonosni istočnik”. Taj hram je podigao car Lav Veliki (V vek) koji je baš na tom izvoru izlečio jednog slepog čoveka. Od tada ovaj izvor postao je vekovno mesto izlečenja svake bolesti.
Na ikoni praznika se slika Majka Božija sa Bogomladencem, iznad izvora, kojem prilaze slepi, bogalji, carevi i sveštenici. Kod Grka, od 16. veka i kod Rusa, izvori (istočnik) pri manastirima ili blizu njih, posvećivani su ovom prazniku.
Sveti Serafim Sarovski se često molio pred ovom Bogorodičnom ikonom. Svake godine Ruski Patrijarh na Istočni petak služi u Sergijevom Posadu kraj Moskve, posle Liturgije i molebana Bogorodici, obavi malo osvećenje vode.
Ovo nije jedini petak u toku godine koji se posebno obeležava. Poznato je zašto Srbi poste svaki petak kao i zbog čega je baš ovo specifičan dan u nedelji. Pored trapavog odn. istočnog petka tu su još i: Biblji petak,Vodeni petak, Ludi petak, Svetli petak, Rusni petak ili Raspeti ili Rasporiti petak, Biljni petak…
Izvor: srpsko-nasledje.rs
0 коментара:
Постави коментар